Geografsko poreklo garantuje kvalitet
Oznakom geografskog porekla može da se štiti samo proizvod koji poseduje posebna svojstva i kvalitet uslovljen prirodnim i ljudskim faktorima i koji se proizvodi na ograničenom geografskom području
Da bi se zaštitio na međunarodnom ili nivou Evropske unije proizvod mora da bude najpre nacionalno zaštićen. Oznakom geografskog porekla može, pri tom, da se štiti samo proizvod koji poseduje posebna svojstva i kvalitet uslovljen prirodnim i ljudskim faktorima i koji se proizvodi na ograničenom geografskom području, objašnjava Zoran Dragojević, rukovodilac Grupe za dizajn i oznake geografskog porekla Zavoda za intelektualnu svojinu Srbije, navodeći kao primere u Srbiji homoljski med i Homolje, sremski kulen i Srem, ili leskovački ajvar i Leskovac.
”Zakon Evropske unije osigurava da samo proizvodi koji vode poreklo iz datog, specifičnog regiona i ispunjavaju stroge standarde i propise, mogu biti dostupni na tržištu sa tom geografskom oznakom. Ovaj zakon štiti nazive: vina, sireva, šunki, kobasica, maslina, piva, peciva, voća, povrća… Kvalitet roquefort sira, na primer, zavisi od specifičnosti proizvodnje. Sir mora biti proizveden od mleka posebne vrste ovaca. Nakon toga se čuva u prirodnim pećinama blizu grada Roquefort u regionu Aveyron u Francuskoj, gde je tretiran specijalnim gljivicama koje rastu samo u tim pećinama“, objašnjava dr Saša Veljković, profesor Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, dodajući da pored evidentnih razlika, koje moraju biti dokazane, postoji i dug pravni postupak, te izrada studija i standarda, koji moraju opravdati dodeljivanje oznake zaštićenog geografskog porekla konkretnom proizvodu.
Upotreba geografskih oznaka nije ograničena samo na poljoprivredne proizvode. One mogu da istaknu, prema Veljkovićevim rečima, i kvalitet proizvoda koji su posledica ljudskog faktora i/ili tradicije određenog mesta, kao što su specifični proizvodi domaće radinosti i uopšte tradicionalni proizvodi za neko područje. Mesto porekla može biti selo ili grad, region ili država. Na primer, Bohemia je priznata kao geografska oznaka u mnogim zemljama za određene proizvode poreklom iz Češke, posebno za kristalno posuđe.
Pojedine zemlje u okruženju danas imaju registrovane na desetine proizvoda sa geografskim oznakama. Srbija na tom planu, bar kad je o međunarodno priznatom poreklu reč, nije daleko odmakla. Saša Veljković kaže da dosta proizvoda koje smatramo ”našim“ ne možemo zaštititi, ili ne u ovom obliku, jer prava na njih već polažu neke druge zemlje i područja.
”Srbija i te kako ima proizvode koji imaju posebna svojstva ili kvalitet“, kaže Dragojević. Osnovni problemi koji, prema njegovim rečima, prate naše proizvode su često nedostatak garantovanog kvaliteta, male količine, kontinuitet u isporukama, konkurentne cene, pakovanje i slični razlozi. ”Proizvođači moraju da prepoznaju svoj interes u zaštiti proizvoda kako na domaćem tako i na međunarodnom nivou, a relevantni faktori u državi kao što su lokalne samouprave, privredne komore, državni organi i druge institucije moraju da im pomognu u postupku zaštite, stručno i materijalno“, smatra Dragojević.
Profesor Veljković kaže da se, i pored činjenice da postoji zadovoljavajući zakonodavni okvir i institucije koje prate i vode registar žigova ovog tipa, čini da nedostaje mnogo više edukacije preduzetnika, malih privrednika i drugih grupa i pojedinaca, koji bi mogli da se aktivno uključe u proces kreiranja, registracije i marketinške valorizacije proizvoda sa zaštićenim geografskim poreklom. U velikom broju slučajeva, nosioci zaštite su udruženja (malih) proizvođača, koja nemaju ni snage, ni znanja, da uspešno vode zaštićeni proizvod, naročito izvan granica zemlje. Upitna je, kaže Veljković, i svest u pogledu unifikovane primene standarda za spravljanje tih proizvoda, koji apsolutno moraju biti poštovani, a gde sigurno ima manipulacija, što onda narušava i imidž datog brenda.
Izvor:Originalsrbija