Portal pametne poljoprivrede

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede nedavno je usvojilo Pravilnik o uslovima koje treba da ispunjavaju objekti za životinjske otpatke i pogoni za preradu i obradu životinjskih otpadaka.

U ovom pravilniku, između ostalog, navodi se da se objekat za skladištenje životinjskih izlučevina gradi od materijala nepropustljivog za vodu, na način koji sprečava izlivanje, ispiranje ili oticanje stajnjaka u okolinu, kao i zagađenje podzemnih i površinskih voda. Ovaj objekat mora biti udaljen najmanje 20 metara od spoljašnjeg ruba korita jezera ili druge stajaće vode, najmanje trei metra od spoljašnjeg ruba korita vodotoka širine korita pet metara ili više i najmanje 10 metara od spoljašnjeg ruba korita vodotoka, na nagnutim terenima uz vodotokove sa nagibom većim od 10 odsto.

Objekat za skladištenje životinjskih izlučevina svojim kapacitetom treba da obezbedi prikupljanje stajnjaka za period od šest meseci.

Đubrištem se, prema Pravilniku smatra horizontalni objekat od armiranog betona za lagerovanje čvrstog stajnjaka. Njegov pod ograđuje se betonskim zidovima sa tri strane i treba da izdrži sva statička opterećenja kojima je izložen u toku manipulacije stajnjakom.

Osočna jama predstavlja ukopani podzemni betonski objekat izgrađen od materijala nepropustljivog za vodu i pokriven betonskom pločom sa otvorom za pražnjenje. Gradi se u neposrednoj blizini svakog đubrišta radi prikupljanja osoke na način koji sprečava isticanje u podzemne i površinske vode.

Kapacitet osočne jame obračunava se prema količini tečne faze stajnjaka koju ne upije prostirka za period od šest meseci. Ta količina treba da se kreće u granicama od 5 do 10% od ukupne količine izlučevina tečne faze jednog uslovnog grla.

Količina stajnjaka obračunata prema uslovnom grlu iznosi od 45 do 55 kilograma na dan u zavisnosti od učešća prostirke. Kod preživara ta količina je 55, a kod nepreživara 45 kilograma. Kod preživara odnos čvrste i tečne faze je 3:2, a kod nepreživara 2:3.

Osočna jama koristi se i za prihvatanje atmosferskog taloga i vode za održavanje higijene u objektu. Ona treba da bude povezana sa kanalima za izđubravanje u stajama i sa podom đubrišta. Do osočne jame i đubrišta izgrađuje se betonski prilaz.Ako se kroz sistem i tehnologiju gajenja domaćih životinja ne stvara osoka osočne jame nije potrebno graditi.

Laguna je objekat za lagerovanje tečnog stajnjaka koji se gradi formiranjem zemljišnih bazena male dubine i velike površine. Gradi se iskopavanjem zemlje sa podizanjem zemljanih nasipa ili bez njih. Dubina sloja tečnog stajnjaka u laguni treba da odgovara kapacitetima.propisanim pravilnikom. Prema načinu gradnje može biti: betonska, laguna sa plastičnom folijom i laguna obložena slojem gline.

Betonska se izgrađuje od armiranog betona i može se oblagati folijom u cilju povećanja stepena sigurnosti od oticanja stajnjaka kroz zidove lagune. Laguna sa plastičnom folijom je zemljana laguna obložena plastičnom folijom. Dno i zidovi lagune oblažu se folijom u dva sloja. Između slojeva folije postavljaju se drenažne cevi koje povezuju lagunu sa revizionim šahtom. Folija treba da se u potpunosti prilagodi obliku lagune. Laguna obložena slojem gline se posle zemljanih radova presvlači slojem gline. Nanošenje gline treba da obezbedi sprečavanje isticanja i najmanjih količina stajnjaka iz lagune. Sloj gline nanosi se u debljini oko 10 cm ravnomerno po zidovima i dnu lagune.

Sedimentacijski bazen je objekat kružnog poprečnog preseka smešten izvan staje koji služi za lagerovanje tečnog stajnjaka. Gradi se od materijala nepropustljivog za vodu i može biti nadzemni, poluukopani ili potpuno ukopani. 

Potpuno ukopani sedimentacijski bazen pokriva se pločom od armiranog betona ili ograđuje ogradom visine koja je dovoljna da onemogući pristup domaćim i divljim životinjama i neovlašćenim licima. Oko sedimentacijskog bazena nasipa se krupni šljunak ili drugi odgovarajući materijal u pojasu od najmanje jednog metra.
Do sedimentacijskog bazena gradi se čvrst prilazni put koji služi za kretanje mehanizacije za pražnjenje bazena. Trebalo bi da postoje uslovi za korišćenje mehaničkog mešača u ovom bazenu za homogenizaciju tečnog stajnjaka u toku nege, pred korišćenje, kao i za postavljanje pumpe za manipulaciju tečnim stajnjakom.

U neposrednoj blizini staje gradi se prijemni bazen koji služi za prijem tečnog stajnjaka iz staje i u njega se ulivaju kanali kojima se staja izđubrava. U prijemni bazen smešta se pumpa za manipulaciju tečnim stajnjakom. Manipulacija podrazumeva prepumpavanje tečnog stajnjaka u sedimentacijski bazen, separator za separaciju tečnog od čvrstog dela stajnjaka ili u cisternu za transport. Prijemni bazen pokriva se pločom od armiranog betona sa otvorom za pražnjenje ili se ograđuje ogradom visine koja je dovoljna da onemogući pristup domaćim i divljim životinjama i neovlašćenim licima.

Ako se vrši separacija tečnog od čvrstog dela stajnjaka gradi se i deponija za čvrsti separisani deo stajnjaka. Količina separata je od 0,5 do 1 kilogram po uslovnom grlu dnevno.Kapacitet deponije za čvrsti separisani deo stajnjaka zavisi od broja uslovnih grla i dužine lagerovanja. Deponija za čvrsti separisani deo stajnjaka gradi se pored sedimentacijskog bazena, ispod separatorske kućice ili postolja za separator.

Pogoni za preradu i obradu životinjskih izlučevina treba da ispunjavaju uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje veterinarstvo.

Ovaj pravilnik stupiće na snagu 27.oktobra.