Portal pametne poljoprivrede

Dodavanje previše organske materije, koja nije dobro ragrađena, u zemljište može da donese biljkama više štete nego koristi. Zato je važno poznavati proces stvaranja organske materije, kako bi se na ispravan i pametan način “nahranilo” zemljište.

Kako nastaje humus

Humus nastaje na dva načina, prirodnim putem ili delovanjem čoveka, tako što se organski materijal sakuplja i kompostira ili ostavlja da sam istruli i nađubri zemljište pod njim. Bez obzira na način nastanka, proces stvaranja humusa je isti.

U prirodi, humus se stvara tokom dugog perioda vremena u raznovrsnim uslovima i okruženjima. Humus koji stvara čovek, nastaje u uslovima gde je obezbeđena dovoljna količina toplote, vlage i provetrenosti, na kompostnim gomilama ili u jamama, odnosno posudama, kako bi se ubrzao proces dekompozicije materije.

U početnim fazama razgradnje materije, otpuštaju se gasovi poput ugljenika, kiseonika, hidrogena azota, kao i voda, ugljen-dioksid, metan i amonijak što kompostnoj smeši daje neprijatan miris truljenja. Kako proces razgradnje materije napreduje, organski materijali se razlažu na stabilnije forme nutrijenata koje biljke mogu koristiti kao hranu.

Da li su humus i kompost isto

Kompost predstavlja jedan oblik humusa, nastao delovanjem čoveka. Humus je, sa druge strane, opšti naziv za potpuno razgrađeni organski materijal, prisutan u površinskom sloju zemlje, nastao prirodnim putem ili dodavanjem od strane čoveka.

Međutim, kompost sastavljen od različitih ostataka hrane i biljnih ostataka, predstavlja daleko raznovrsniju i bogatiju mešavinu organske materije od one koja nastaje u prirodi.

Pažljivo sa dodavanjem organske materije

Previše organske materije u neadekvatnoj formi može biljkama, zapravo, da učini više štete nego koristi. S obzirom na to da humus čini svega 3-6% obradive zemlje, sa dodavanjem organske materije ne treba preterivati.  Stoga, najpouzdaniji način za utvrđivanje količine nutrijenata u zemljištu i koliko organskog đubriva treba dodati je sprovođenje analize zemljišta i to dve godine zaredom.

Nedovoljno zgoreo stajnjak ili nedovoljno ragrađen kompost nije dobro koristiti.  Prvo, stajnjak može da sadrži razne patogene organizme, te je neophodno da stajnjak bude dobro zgoreo, odnosno dezinfikovan. Osim toga, negativne posledice od dodavanja previše nerazgrađenog organskog materijala u zemljište (naročito drvnog porekla), ogledaju se u tome što to dovodi do privremenog deficita azota u zemljištu.

Naime, što je organska materija manje razgrađena, to je više bakterija u zemljištu  angažovanih na njenoj razgradnji, a one u tom procesu troše raspoložive količine azota, te se stvara deficit. Kada se organska materija potpuno razgradi, azot se ispušta u zemljište i harmonija se ponovo uspostavlja.

Reference: “Soil Organic Matter.” Cornell University Cooperative Extension, 2008., “Mulch Basics.” University of Connecticut Home and Garden Education Center, 2016,